- Git คืออะไร และใช้ยังไง
บทความนี้แปลจากบทความเดิมของ Ashley Keller (@ashk3l) ชื่อ A Visual Introduction to Git บน Medium
แน่นอนว่าการที่คุณมาอ่านคู่มือนี้ คุณก็น่าจะกำลังสนใจว่า Git คืออะไร แล้วมันไว้ใช้ทำอะไร หรือแม้แต่เคยใช้มาบ้างแล้ว แต่ยังงง ๆ ว่าอะไรใช้ยังไงจะถูก ถ้าเป็นแบบนี้ คุณก็มาถูกที่แล้ว ในบทความนี้ เราจะมาเรียนรู้ว่า Git คืออะไร และมันใช้ยังไง โดยเราจะมาเรียนรู้จากแง่มุมของการทำงานของ Git ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เราจัดการกับไฟล์ โดยเฉพาะเรื่องการเก็บประวัติการแก้ไขไฟล์ และการทำงานร่วมกันกับผู้อื่นกัน
ผู้เขียนนึกถึงเมื่อตอนที่มองหาบทความอธิบายเกี่ยวกับ Git แบบง่าย ๆ ซึ่งมักจะเต็มไปด้วยรายละเอียด มีลูกศรชี้ไปชี้มา ดูแล้วคงจะสร้างมาเพื่อให้คนที่คุ้นเคยกับทฤษฎีการเขียนโปรแกรมมาก่อนแน่ ๆ บทความนี้จึงถูกเขียนขึ้นเพื่อทำให้เห็นภาพว่าโดยปกติแล้วมอง Git เป็นยังไง แต่ถ้าอยากได้รายละเอียดทางเทคนิคเปะ ๆ ลองอ่านที่นี่ เอา ในนั้นจะมีรายละเอียดทั้งหมดทั้งยิบทั้งย่อยที่น่าจะทำให้คุณทำงานกับ Git ได้ดีขึ้น
Git เป็นระบบควบคุมรุ่นซอร์ส (Source Control System; SVC) ที่ฟรีและเปิดโอเพนซอร์ส เอาง่าย ๆ คืออมันช่วยจัดการการเปลี่ยนแปลง ในโค้ดโครงการของเราโดยที่ไม่ต้องเขียนไฟล์ใหม่ทั้งหมด นอกจากจะมีประโยชน์กับทีมใหญ่ ๆ ในโปรเจคใหญ่ ๆ แล้ว คนอย่างเรา ๆ ในงานเล็ก ๆ ก็ใช้ได้เหมือนกัน
หัวใจหลักของกิตจริง ๆ ก็คือเป็นชุดของโน๊ตในโปรเจคของเรา ลองนึกภาพโน๊ต เป็นปึก ๆ ที่เขียนว่าแต่ละรุ่นของโค้ดเปลี่ยนแปลงเทียบกับอันก่อนหน้าเปลี่ยนไปยังไงบ้าง และในนั้นจะมีคำอธิบายสั้น ๆ เขียนโดยคนเขียนโค้ดว่าทำอะไรไป
ผู้อ่านเคยเขียนโค้ดในไฟล์เดียวกันกับคนอื่นหรือยัง หรือเคยคิดว่า "ถ้าย้อนไปอันก่อนหน้าได้คงจะดี" หรือสงสัยไหมว่านักพัฒนาเค้าแก้ไขโค้ดกันยังไง นี่คือสิ่งที่ Git ช่วยคุณได้
คู่มือนี้ใช้มุมมองของคน ๆ นึงที่เพิ่งจะโหลดไฟล์ Repository จากที่เก็บซอร์สโค้ดสักที่อย่าง GitHub Repository คือชื่อเรียกเจ๋ง ๆ ของโฟลเดอร์หรือที่เก็บไฟล์ที่โครงการของคุณอยู่ก็เท่านั้นเอง
สมมติว่าคุณเพิ่งจะแก้ไขโค้ดไฟล์ HTML กับ CSS อย่างละหน่อย ในบทความนี้เพื่อความสะดวกจะใช้ style.css สำหรับไฟล์สไตล์ และ navigation.hbs สำหรับไฟล์ HTML
เมื่อใช้งาน Git จะดีมากถ้าทำงานทีละเล็กละน้อยเป็นงาน ๆ ไป แทนที่จะทำหลาย ๆ อย่างในทีเดียว ลองพักสักแปปถ้าเขียนเซ็ตนึงเสร็จแล้ว
ตัวอย่างเช่น ในกรณีนี้คุณแก้ไขเพิ่มเติมปุ่มและเพิ่มสไตล์ให้ปุ่มด้วย พอเสร็จแล้ว มาเริ่ม "ติดตาม" (track) การเปลี่ยนแปลงกันเถอะ
นี่คือตอนที่คำสั่งแรกของเราจะเข้ามามีส่วนร่วมแล้ว คำสั่งนี้คือ git add เราจะเพิ่มการเปลี่ยนแปลงเข้าไปในในสิ่งที่เรียกว่า commit แล้วก็ค่อนข้างคล้ายกับการพูดว่า "นี่คือการเปลี่ยนแปลงที่ฉันเขียน" ฉันชอบนึกภาพว่าเหมือนเอาการเปลี่ยนแปลงใส่ลงไปในกล่องที่เปิดรออยู่
ทีนี้คุณก็ได้ใส่การเปลี่ยนแปลงลงในกล่องแล้ว เราต้องปิดกล่องนี้ก่อนจะส่งออกไป ซึ่งเราจะทำได้โดยการใช้คำสั่ง git commit ซึ่งจะเป็นการบอก Git ว่าเราจะส่งออกการเปลี่ยนแปลงที่เราเพิ่มไปในกล่องนี้
วิธีในการมองการใช้คำสั่ง commit คือการเพิ่มจ่าหน้าให้กล่องเราที่อธิบายว่าอะไรอยู่ในกล่อง (ซึ่งก็คือการแก้ไขโค้ดของเรานั่นแหละ) เมื่อตอนใช้ git commit เมื่อใช้คำสั่งแล้ว คุณจะสามารถเพิ่มคำอธิบายสั้น ๆ เปรียบเสมือนกับการเขียนจ่าหน้าให้กับกล่องของคุณได้
หมายเหตุ: คุณสามารถสร้าง commit ที่มีไฟล์เดียวหรือหลายสิบไฟล์ก็ได้ตราบใดที่มีเหตุผลรองรับ แต่แนวทางที่ดีที่สุดคือต้องแบ่งเป็นคอมมิตย่อย ๆ หลาย ๆ คอมมิต แทนที่จะทำทีละเยอะ ๆ แล้วค่อย ๆ ส่งออกไป
เมื่อจัดการสร้าง commit เรียบร้อยเป็นประวัติดีแล้ว นอกจากนั้นยังได้รหัสระบุเฉพาะสำหรับการเปลี่ยนแปลงด้วย พอคุณมีการแก้ไขอะไรเพิ่มเติม ก็สามารถทำเหมือนเดิมได้เลย
จำเป็นมากที่ต้องบอกคุณว่าตอนนี้ที่เราทำมายังอยู่แค่ในเครื่องของคุณ
กล่องที่เราสร้างขึ้นยังรวมกอง ๆ อยู่ในเครื่องของคุณเอง แต่ยังไม่ได้ส่งออกไปยัง GitHub หรืออื่น ๆ เลย เราต้องส่งโค้ดไปที่ที่เรียกว่า project repository ซึ่งเป็นหนึ่งในข้อดี Git ถ้าเทียบกับระบบอื่น ๆ อย่าง SVN แทนที่จะต้องมีการเชื่อมต่อกับเซอร์เวอร์ไฟล์อยู่เสมอเหมือน SVN
เมื่อเรามี commit พร้อมแล้วสำหรับการแชร์กับ Project repository เราสามารถใช้ git push โดยสมมติว่าเหมือนกับการใส่กล่องในรถบันทุกขนส่งแล้วส่งออกไป กล่องแต่ละใบยังแยกกันเหมือนเดิมแหละ แต่แค่ส่งพร้อมกัน
หมายเหตุ: ก่อนจะส่ง commit ของคุณไป คุณยังสามารถทำการ "amend" ได้ ซึ่งคือการเพิ่มเติมหรือแก้ไข commit ที่คุณสร้างไว้ก่อนหน้านี้ โดยการใช้ git commit --amend และแก้ใบปะหน้าได้ แต่ถ้าส่งไปแล้ว การแก้ไขอาจจะยากขึ้นสักหน่อย
เย้ การแก้ไขของคุณถูกนำใส่กลอ่งและส่งไป repository เรียบร้อยแล้ว บางทีก็เรียกว่า repo คนอื่นในทีมหรือคนอื่น ๆ ก็สามารถขอกล่องพวกนี้ไปดูและปรับโค้ดตัวเองให้ตรงกันได้ พวกเค้าก็จะสามารถเอากล่องส่งไปได้เช่นกัน
ขอแบบไหนน่ะหรอ นั่นคือสิ่งสุดท้ายที่เราจะพูดถึงในบทนี้
คำสั่ง git pull คือการส่งคำของมายัง repository ของคุณ และเอากล่องที่มีการเปลี่ยนแปลงมาใส่ในโค้ดของคุณ และเอากล่องที่เหลือไปใส่ใน repository ของคุณเอง ซึ่งการทำงานนี้ไม่ได้เป็นอัตโนม้ติ ไม่งั้นคงเละเทะแย่
ปกติก่อนทำอะไรก็ต้อง pull ลงมาก่อน เพื่อให้มั่นใจว่าจะไม่แก้ไขชนกัน แต่ถ้าชนกันจริง ๆ git จะแจ้งคุณเพื่อให้คุณแก้ไขให้เรียบร้อยก่อนที่จะส่งกล่องออกไป เรียกว่า "merge conflict" นะ รายละเอียดเพิ่มเติมในการแก้ดูได้ที่ การแก้ไข Merge Conflict
ยังหรอก บทความนี้แค่พามองผ่าน ๆ ว่าคุณสามารถทำอะไรได้บ้างกับ Git หวังว่าจะช่วยให้เห็นแนวมากขึ้นว่าเทคโนโลยี้นี้ทำงานยังไง หวังว่าอนาคตคุณจะอ่านคู่มือแบบเต็ม เพื่อให้คุ้นเคยและคล่องมากขึ้น
หวังว่าคู่มือนี้จะเป็นประโยชน์ ถ้าคุณแก้ไขได้และเห็นว่าต้องแก้่ ส่ง pull request มาให้เราด้วยนะครับ จะรอดูนะะ